مبانی فلسفی مالکیت ثروت جامعه: مطالعه موردی علامه طباطبایی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش‌پژوه دکتری علوم اقتصادی جامعه المصطفی(ص) العالمیه
چکیده
علامه طباطبایی از آیات عدیده قرآن (که آنچه در بین آسمان و زمین تحقق دارد را به خداوند نسبت می‌دهد) نتیجه می‌گیرد که خداوند اموال دنیا را برای همه آفریده است. ایشان در تفسیر آیه پنج از سوره نساء تصریح می‌کند که همه اموال و ثروتی که در روی کره زمین و زیر آن وجود دارد متعلق به همه ساکنان آن هست. سؤالی که مطرح می‌شود این است که دریچه دیدی که باعث شده است، ایشان اموال دنیا را متعلق به همه بداند چیست؟ به نظر می‌رسد ایشان بر مبنایی وجود عین الربط، هستی ممکنات را عین تعلق و وابستگی به واجب دانسته و واجب تعالی را مالک حقیقی هستی می‌داند. هم‌چنین از آیات عدیده قرآن استفاده می‌کند که همه آنچه در بین آسمان و زمین تحقق دارد از آن خداوند است و خداوند آن را برای نوع انسان آفریده است تا با اختیار خود در آن تصرف نموده، به کمال برسد. در عین‌حال مالکیت را نیز اعتبار بخشیده است که بر مبنای آن بعضی از اموال به بعضی از افراد اختصاص می‌یابد؛ بنابراین بر مبنای مالکیت حقیقی می‌توان گفت که خداوند که مالک حقیقی اموال است، اموال را برای نوع انسان آفریده است تا با اختیار خود در آن تصرف نموده، به کمال برسد و در عین‌حال مالکیت را نیز اعتبار بخشیده است؛ بنابراین هدف مالکیت اعتباری باید تابع هدف مالکیت حقیقی باشد؛ یعنی مالکیت اعتباری تا جایی معتبر است که کمال نوع انسان به خطر نیفتد، چون اموال دنیا برای نوع انسان آفریده‌شده است؛ بنابراین تک‌تک افراد جامعه بشریت در قبال آن مسئولیت دارد، باید از آن محافظت نموده و نگذارد که در معرض نابودی قرار بگیرد و توسط سفیهان ریخت‌وپاش شود.
کلیدواژه‌ها
1) ابن‌سینا شیخ‌الرئیس، الشفاء، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، قم، 1404ق.
2) اولیایی منصوره، اعتباریات اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبایی.
3) خسرو پناه عبدالحسین، علامه طباطبایی فیلسوف علوم انسانی اسلامی، 1390.
4) سجادی سید جعفر، فرهنگ علوم فلسفی وکلامی، انتشارات امیرکبیر، تهران، 1375.
5) شیرازی‌صدرالدین، محمد، الحکمة المتعالیه فی‌الاسفار العالیه الاربعه، 1423ق.
6) طباطبایی، سید محمدحسین، اسلام و اجتماع انتشارات جهان‌آرا.
7) طباطبایی، سید محمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی: استاد شهید مطهری،چاپ افست.
8) طباطبایی، سید محمدحسین، انسان از آغاز تا انجام، ترجمه و تعلیقات: صادق لاریجانی، 1371.
9) طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج1 و2 و4 و5 و8 و14، مترجم: سید محمدباقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374.
10) طباطبایی، سید محمدحسین، روابط اجتماعی در اسلام، 1389.
11) طباطبایی، سید محمدحسین،رنهایة الحکمه، 1422ق.
12) عابدی نژاد داورانی، امین رضا، ماهیت حق از منظر علامه طباطبایی.
13) عبدی، حسن، در آمد بر فلسفه علوم انسانی.چ نشده.
14) کیا شمشکی، ابوالفضل، کاربرد نظریه اعتباریات علامه طباطبایی در علوم انسانی.
15) گودرزی، مریم،آشنای با تعریف جامعه شناسی و نظر بزرگان جامعه شناسی در باب تعریف جامعه.
16) مطهری، مرتضی، ده گفتار ، انتشارات صدرا ، قم ، بی تا .
17) مهرآبادی، زهرا حسینی، پیامدهای معرفت‌شناختی اعتباریات علامه طباطبایی.
)