روش شناسی تدوین مراحل مطلوب توسعه اقتصادی براساس‌گفتمان قرآنی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش پژوه دکتری قرآن و اقتصاد، جامعه المصطفی العالمیه
چکیده
تبیین توسعه اقتصادی مطلوب نقش اساسی درتنظیم برنامه‌های اقتصادی یک جامعه ایفا می‌کند. از نگاه روش شناسانه، تبیین توسعه اقتصادی مطلوب مستلزم طی پنج مرحله؛ مفهوم شناسی، مفهوم سازی، تبیین عوامل، تبیین موانع و آسیب شناسی توسعه اقتصادی مطلوب می باشد. در این مقاله با تمرکز برگفتمان قرآنی، این فرضیه را مطرح می‌کنیم که پذیرش مفهوم قرآنی توسعه اقتصادی مطلوب، موجب ایجاد تحولی اساسی در تدوین سیاست‌های اقتصادی و برنامه‌های‌کلان اقتصادی جامعه اسلامی می‌گردد. بر اساس گفتمان قرآنی، توسعه اقتصادی مطلوب در جوامع انسانی به مفهوم رشد اقتصادی برای دستیابی به زندگی پاکیزه(حیات طیبه) در سرزمین پاک (بلده طیبه) و آباد (عمران) است. عوامل مادی؛ کار، سرمایه، منابع طبیعی و عوامل معنوی همانند؛ تقوا، توکل، عمل صالح، شکر گزاری، استغفار و انفاق در رسیدن به توسعه اقتصادی مطلوب دخیل میباشد. فسق، اعراض از خداوند، کفر و شرک، ظلم، ربا، اسراف و کفران نعمت‌‌‌‌‌های الهی به عنوان موانع توسعه اقتصادی مطلوب مورد اشاره قرآن‌کریم میباشد. و درآسیب شناسی آن می‌توان به رفاه زدگی، غرورکاذب، طغیان و فخر فروشی با ثروت اشاره کرد.
کلیدواژه‌ها
v قرآن‌کریم
1. احمد مختار عمر و عبدالعال سالم مکرم، معجم القرائات القرانیه، انتشارات‌اسوه، تهران، چاپ‌اول، 1413ق.
2. بلاگ، مارک، ترجمه دکتر حمید ناظمان، نیتجه گیریهای از روش شناسی اقتصاد، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش 5، بهار 1377.
3. توکلی، محمد جواد، روش شناسی تدوین شاخص پیشرفت انسانی بر اساس گفتمان قرآنی، معرفت اقتصادی، ش 3، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1390.
4. خلیلیان، محمد جمال؛ فرهنگ اسلامی و توسعه اقتصادی؛ انتشارات موسسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1384.
5. دادگر، یدالله، روش شناسی و معرفت شناسی اقتصاد اسلامی، فصل نامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، 1379، ش 11- 12.
6. دیرباز، عسگر، دادگر، حسن، نگاهی به اسلام و توسعه پایدار؛ به سفارش کانون اندیشه جوان، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، ۱۳۸۰.
7. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق بیروت .
8. رجایی، سید محمد کاظم، توسعه به عنوان هدف، نگرش قرآنی، معرفت، ش 28.
9. رجایی، سید محمدکاظم؛ معجم موضوعی آیات اقتصادی قرآن؛ انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛ 1382.
10. روی – اف. هارد،( 1938 م)، Economicjournal, No 48 به نقل از : مارک بلاگ، ترجمه دکتر حمید ناظمان، نتیجه گیریهای از روش شناسی اقتصاد، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش5، 1377.
11. سیوطی، جلال الدین، تفسیر جلالین، مؤسسه النور للمطبوعات، بیروت، 1416 ق
12. صدر، سید محمد باقر، اقتصاد ما، ج 2، ترجمه ع. اسپهیدی تهران، انتشارات اسلامی، 1357.
13. طباطبایی، سید محمد حسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی دفتر انتشارات اسلامی جامعهی مدرسین حوزه علمیه قم،1374.
14. طبرسی، فضل بن حسن ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، بی تا، بی جا.
15. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، انتشارات اسماعیلیان، قم، 1415 ق.
16. عظیمی، حسین، مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران ، بی‌تا، بی‌جا.
17. عیوضلو، حسین، مبانی روش شناسی و ساختار نظریه های علمی اقتصاد اسلام، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش 22و 23، 1381.
18. قرائتی، محسن ، تفسیر نور ، ج6، بی تا، بی جا.
19. کرمی، محمد مهدی، وهمکاران، مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1380تهران.
20. کوزنتس، سیمون، رشد نوین اقتصادی، ترجمه مرتضی قرباغیان( تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا، 1372.
21. مصباحی مقدم، غلامرضا، مفهوم توسعه در قرآن و حدیث، مجله دانشگاه اسلامی، ش2.
22. مصباحی مقدم، غلامرضا؛ مجموعه مقالات اقتصادی؛انتشارات دانشگاه امام صادق، تهران، 1383.
23. مصطفوی، حسن؛ تفسیر روشن؛ .مرکز نشر کتاب؛ تهران؛1380.
24. مکارم شیرازی؛ ناصر، تفسیر نمونه؛ دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374.
25. واسطی، عبدالحمید، مجموعه دی وی دی «روش تولید علم دینی(ارائه سیستم‌های زندگی براساس نگرش اسلام»، موسسه مطالعات راهبردی علوم ومعارف اسلام؛ مشهد مقدس؛ 1389 .
26. یوسفی، احمد علی، روش‌های کشف آموزه‌های اقتصاد اسلامی، بی‌تا، بی‌جا.
)