بررسی فقهی اقتصادی ارزهای رمزپایه در اقتصاد اسلامی

از سال 2009 شکل نوینی از پول در اقتصاد جهان، تحت عنوان «ارز‌های رمزپایه»، به وجود آمد. این وسیله مبادله توسط نهاد‌های دولتی و سیستم بانکی مدیریت نمی‌شود و از طریق فضای مجازی با پشتوانه زنجیره‌ای بلوکی «بلاکچین»، استخراج و منتقل می‌گردد. با فراگیر شدن این نوع پول یک تحول مهم و جدی در ماهیت و کارکرد پول و روابط اقتصادی جامعه به وجود خواهد آمد. تغییر در ماهیت و کارکرد اقتصادی این نوع پول‌ها، ممکن است باعث شود که از لحاظ فقهی و اقتصاد اسلامی نیز کارکرد و احکام متفاوت نسبت به پول‌های بانکی داشته باشند. بنابراین لازم و ضروری است که ماهیت فقهی و اقتصادی این پدیده از منظر اقتصاد اسلامی به دقت مورد بررسی قرار گیرد، تا احکام فقهی بکار‌گیری این پدیده در روابط اقتصادی روشن گردد. در این رابطه، در پژوهش حاضر اول «موضوع» ماهیت فنی ساختاری و ماهیت اقتصادی این ارز‌ها مورد بررسی قرار گرفته است، سپس ابعاد فقهی موضوع با دو رویکرد فقه فردی و حکومتی از منظر اقتصاد اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. براین اساس یکی از این ارز‌ها به نام بیت کوین با اهداف اقتصاد اسلامی تطبیق داده شده که از منظر فقه فردی مالیت داشته و استفاده از آن در معاملات جایز است، اما از منظر اقتصاد اسلامی و فقه حکومتی، با توجه با وجود شبه ضرر و ضرار و انواع ریسک‌های که برای این ارز وجود دارد، استفاده از آن با اشکالات فقهی مواجه‌اند.